زندگی با اضافهوزن بالا چالشهای زیادی به همراه دارد؛ از مشکلات سلامتی تا کاهش اعتمادبهنفس و محدودیتهای حرکتی. وقتی رژیمهای سخت و ورزشهای طاقتفرسا نتیجه نمیدهند، جراحیهای لاغری مانند بای پس معده میتوانند راهحلی بسیار موثر و پایدار باشند. این جراحی با ایجاد تغییراتی در دستگاه گوارش، میزان جذب کالری و احساس گرسنگی را کاهش داده و به شما کمک میکند تا در مدت کوتاهی وزن کم کنید. اما آیا این روش مناسب همه است؟
اگر به دنبال یک راهنمای کامل و جامع درباره جراحی بای پس معده هستید، پیشنهاد میکنم این مقاله را تا انتها بخوانید!
جراحی بای پس معده یکی از رایجترین عمل های کاهش وزن و لاغری در سالهای اخیر می باشد که برای افرادی تجویز می شود که رژیم لاغری و ورزش و سایر روشهای غیر جراحی برایشان موثر نبوده و سلامت فرد به علت بیماری های مرتبط یا ارتوپدیک به خطر بیافتد.
شما می توانید با انجام این روش به وزن مناسب خود برسید. در ادامه این نوشته از وب سایت دکتر مهدی هاشم آقائی ما قصد داریم تا به صورت کامل در رابطه با جراحی بای پس معده صحبت کنیم پس تا آخر نوشته با ما همراه باشید. امیدواریم این مقاله برایتان مفید باشد.
جراحی بای پس معده چیست؟
جراحی بای پس معده یکی از رایجترین عمل های کاهش وزن و لاغری در سالهای اخیر است. بای پس معده روشی از جراحی های لاغری است که در آن قسمت کوچکی از بالای معده بریده شده و جدا میشود سپس، قسمتی از ابتدای روده کوچک هم بریده میشود و روده باریک مستقیماً به این معده کوچک شده متصل میگردد.
بعد از جراحی بای پس معده، غذای خورده شده ابتدا وارد این معده کوچک شده می شود و سپس مستقیم ،بدون اینکه وارد قسمت اصلی معده که از جریان گوارش خارج شده بشود وارد روده کوچک شده و این روش به نوعی ایجاد یک میانبر غذایی نموده و اجازه جذب میزان زیادی از کالریهای غذایی را می گیرد.
انواع روش های جراحی بای پس معده
1.جراحی بای پس کلاسیک
جراحی بای پس معده کلاسیک (Roux-en-Y) در این روش، بخش بزرگی از معده جدا شده و تنها یک کیسه کوچک باقی میماند که باعث کاهش میزان مصرف غذا میشود. سپس بخشی از روده کوچک به این معده جدید متصل شده و مسیر عبور غذا تغییر میکند، در نتیجه جذب کالری و مواد مغذی کاهش مییابد.
بعد ازعمل بای پس کلاسیک، بخش بزرگتر معده، تنها وظیفه ترشح آنزیم های گوارشی را برعهده دارد، و هیچگونه عمل گوارشی را انجام نمیدهد. همچنین علاوه بر غیر فعال شدن معده، قسمتی از روده کوچک نیز که مسئولیت جذب کالری را دارد از مسیر گوارشی خارج میشود و بقیهی آن به قسمت پایینی معده متصل می شود.
2.جراحی مینی بای پس معده
جراحی مینی بای پس شباهت های زیادی با عمل بای پس کلاسیک دارد، با این تفاوت که در عمل مینی بای پس تغییرات کمتری نسبت به بای پس کلاسیک در سطح روده کوچک صورت می گیرد، همچنین از نظر مدت زمان عمل نیزدر جراحی مینی بای پس، زمان کوتاه تری صرف انجام عمل می شود.
3.جراحی ساسی بای پس
این روش جراحی بای پس معده (ساسی)، ترکیبی از هر دو روش اسلیو و مینی بای پس را شامل می شود، البته در این عمل ابتدا عمل جراحی اسلیو معده انجام شده و بعد از آن مینی بای پس معده، روی بیمار انجام می گردد.
4.جراحی ساسج بای پس
در این روش بای پس ( ساسج)، برخلاف عمل های کلاسیک بای پس نباید حتما معده را به انتهای روده پیوند زد، بلکه میتوان آن را به بخشهای دیگر روده که دورتر از معده قرار دارند هم متصل کرد. همچنین در این روش نیز از ترکیب دو روش اسلیو و بای پس معده استفاده می شود، و تفاوت آن با عمل ساسی بای پس این است که در این عمل ابتدا عمل اسلیو معده انجام میشود و سپس بای پس معده بر روی بیمار انجام می گیرد.
مراحل انجام جراحی بای پس معده
۱. آمادهسازی بیمار
- انجام آزمایشهای لازم (آزمایش خون، سونوگرافی، آندوسکوپی و …)
- رعایت رژیم غذایی قبل از عمل برای کاهش چربی اطراف کبد
- قطع مصرف برخی داروها طبق دستور پزشک
- ناشتا بودن از شب قبل از جراحی
۲. بیهوشی و آمادهسازی برای جراحی
- جراحی بای پس معده معمولاً با بیهوشی عمومی انجام میشود.
- بیمار روی تخت جراحی قرار گرفته و تجهیزات موردنیاز برای کنترل علائم حیاتی متصل میشود.
۳. ایجاد برشهای کوچک در شکم (لاپاراسکوپی)
- جراح چند برش کوچک روی شکم ایجاد کرده و ابزارهای جراحی را از طریق آنها وارد بدن میکند.
- یک دوربین کوچک (لاپاراسکوپ) برای نمایش داخل شکم روی مانیتور قرار میگیرد.
۴. کوچک کردن معده
- بخش بزرگی از معده جدا شده و تنها یک کیسه کوچک (حدود ۳۰ میلیلیتر) باقی میماند.
- این کار باعث کاهش ظرفیت معده و ایجاد احساس سیری سریعتر میشود.
۵. تغییر مسیر روده کوچک
- بخشی از روده کوچک بریده شده و مستقیماً به معده جدید متصل میشود.
- این مرحله باعث کاهش جذب کالری و مواد مغذی میشود.
۶. اتصال مجدد رودهها
- قسمت جداشدهی روده به بخش پایینتر متصل میشود تا آنزیمهای گوارشی به فرآیند هضم کمک کنند.
- این مرحله از مشکلات سوءجذب جلوگیری میکند.
۷. بررسی و بستن برشها
- جراح مسیرهای جدید را بررسی کرده و از عدم وجود نشت اطمینان حاصل میکند.
- برشهای ایجادشده روی شکم بخیه زده یا با چسب جراحی بسته میشوند.
۸. انتقال بیمار به ریکاوری
- بیمار به بخش ریکاوری منتقل شده و علائم حیاتی تحت نظر قرار میگیرد.
- در صورت پایدار بودن وضعیت بیمار، پس از چند روز از بیمارستان مرخص میشود.
۹. مراقبتهای پس از جراحی
- رعایت رژیم غذایی مایع و سپس نرم برای چند هفته
- مصرف مکملهای ویتامین و مواد معدنی
- پرهیز از غذاهای چرب و قندی برای جلوگیری از سندرم دامپینگ
- شروع فعالیتهای سبک پس از چند هفته و بازگشت تدریجی به زندگی روزمره
مزایا و معایب عمل بای پس
جراحی بای پس معده یکی از جراحی های لاغری است که احتمال بازگشت وزن را با رعایت اصول تغذیه ای بعد از عمل تقریبا به صفر میرساند و این عمل برای افرادی تجویز می شود که بی ام آی بالاتر از 40 داشته و از چاقی مفرط رنج میبرند.
در این روش همچنین روند کاهش وزن بسیار سریع اتفاق می افتد و فرد تقریبا بعد از 2 سال 70 درصد از وزن خود را از دست میدهند و این کاهش ابتدا با شیب تند و به تدریج کمتر می شود.
هر عملی درکنار مزایایی که دارد ممکن است عوارض و مشکلاتی هرچند کم برای بیمار داشته باشد که عمل بای پس نیز ازین قاعده مستثنی نبوده و فرد بعد از عمل دچارمشکلاتی مانند کمبود ویتامین، خستگی زیاد، خشکی پوست و ریزش مو و.. که با مشورت با یک متخصص تغذیه میتوان آن را تا حدود زیادی رفع نمود.
در موارد نادر بعد از عمل بای پس ممکن است فرد دچار عفونت داخلی گردد که احتمال این مورد را نیز با انتخاب پزشک متخصص ومجرب و متعهد می توان خنثی نمود.
سندرم دامپینگ
از دیگر عوارض شایع جراحی بای پس مشکل سندروم دامپینگ میباشد که به علت تخلیه یکباره غذا به داخل روده، نیم ساعت بعد از مصرف غذای با قند بالا یا مایعات زیاد (دامپینگ زودرس) ایجاد میشود و همچنین ۹۰ دقیقه تا ۳ ساعت بعد از غذا به دلیل پایین آمدن بیش از حد قند خون و در نتیجه ترشح میزان زیادی هورمون انسولین(دامپینگ دیررس) ایجاد میشوند.
از علائم این عارضه از عمل بای پس احساس درد شکم، عرق کردن زیاد، احساس سبکی در ناحیه سر، ضعف و سستی بدن. پروسه انجام جراحی بای پس معده، یک روند تدریجی و آرام و با حوصله فراوان است و در طی آن باید مجموعه ای از اقدامات توسط فرد در کنار یکدیگر قرار بگیرد تا باعث ایجاد نتیجه موردنظردر انتهای مسیر شود البته بحث و اقدامات مرتبط با لاغری هیچگاه پایان نمی یابد و فرد باید همیشه با انجام کارهای لازم از قبیل داشتن رژیم مناسب و انجام ورزشهای مستمر از برگشت پذیری احتمالی آن جلوگیری کند.
اقدامات قبل از عمل جراحی بای پس
- این اقدامات شامل، انتخاب پزشک متخصص و مجرب در زمینه جراحی های لاغری و انجام آزمایشات مربوط به جراحی بای پس معده از قبیل آزمایش ادرار، آزمایش خون، سونوگرافی شکم، آندوسکوپی معده، نوار قلب وآزمایش ریه و آزمایشات دیگری که ممکن است پزشک احساس کند که برای بیمار نیاز باشد تجویز کند.
رژیم غذایی و دارویی پیش ازعمل
پیش از انجام جراحی بای پس معده رعایت رژیم غذایی بسیار اهمیت دارد و برای رسیدن به نتیجه دلخواه الزامیست که مهمترین آن عبارتند از :
- مصرف میوه ها و سبزیجات و کاهش مصرف کربوهیدارت ها
- عدم مصرف غذاهای پرچرب و سرخ کردنی
- استفاده از مایعات زیاد در طول روز
- مصرف نکردن غذاهای فست فودی
- مصرف غذاهای مغذی
- استراحت کردن و آمادگی روانی لازم برای عمل ازیک روزقبل
- مصرف سیگار یا هر نوع دخانیاتی که نیکوتین دارد را ترک کنید
- قطع یا مصرف محدود و زیر نظر پزشک داروهای منعقد کننده خون
- ناشتا بودن بیمار، 12 ساعت قبل ازعمل
اقدامات حین عمل بای پس معده
در روز انجام عمل جراحی بای پس اقداماتی از قبیل حضور 2 ساعت قبل از زمان عمل، داشتن یک همراه در کنار بیمار، نخوردن و نیاشامیدن، عدم مصرف سیگار و الکل و …
اقدامات بعد از عمل بای پس معده
- پیاده روی کردن در طول روز برای جلوگیری از ایجاد لخته در پاها
- نوشیدن آب زیاد
- خودداری از انجام کارهای قدرتی و سنگین و همچنین بلند کردن وسایل سنگین
- حمام نکردن تا یک هفته بعد ازعمل بای پس
- مراجعه به پزشک جراح و تحت نظرایشان بودن
- مشورت با متخصص تغذیه پس از بای پس معده
تغذیه پس از جراحی بای پس
توصیه های رژیم غذایی پس از جراحی بای پس معده بسته به شرایط فرد متفاوت است. یک رژیم بای پس معده معمولاً از یک رویه مرحله به مرحله پیروی می کند تا به شما کمک کند تا آمادگی مجدد برای خوردن غذاهای جامد را در خود فراهم نمایید. سرعت بهبودی و تغییرات از مرحله ای به مرحله دیگر به سرعت بهبودی بدن واینکه بدن بیمار چگونه با تغییرات در شیوه جدید غذایی سازگاری یابد، درافراد متفاوت است.
در هر مرحله از رژیم غذایی بعد از جراحی بای پس معده، رعایت موارد ذیل اهمیت بسیاری دارد:
- نوشیدن 2 لیتر، مایعات، بین وعده های غذایی، نه همراه وعده های غذایی، در روز، برای جبران آب ازدست رفته و جلوگیری از کمبود آب بدن (حدود 30 دقیقه بعد از غذا و 30 دقیقه قبل)
- برای جلوگیری از مواجه شدن با حالت سندرم دامپینگ پس از بای پس معده غذاها و مایعات را بتدریج مصرف کنید.
- از رژیم غذایی با چربی و مواد قندی کمترو پروتینی غنی تراستفاده کنید.
- کافئین و الکل مصرف نکنید.
مراحل مصرف مواد غذایی پس از جراحی اسلیو
مرحله اول رژیم مبتنی بر مایعات
روز اول پس از انجام بای پس معده فقط از مایعات شفاف و با هضم آسان استفاده شود.
اگر پس از نوشیدن مایعات شفاف دچار مشکل نشدید، می توانید از سایر مایعات با احتیاط استفاده کنید.
مایعات مجاز در مرحله اول جراحی بای پس معده:
- آب میوه و شربت های بدون قند
- چای یا قهوه بدون کافئین
- شیر بدون چربی
- عصاره گوشت
- مواد معدنی بدون قند
مرحله دوم رژیم غذایی بای پس مبتنی بر غذاهای خالص
مرحله دوم رژیم غذایی، حدودا یک هفته پس از جراحی بای پس آغاز می شود که در این مرحله فرد میتواند از غذاهای صاف شده و پوره ای استفاده کند. بهتر است غذاها بصورت خمیر شده استفاده شود و یا اینکه با یک مایع غلیظ و بدون مواد غذایی جامد مصرف شود. غذاهای زیر را می توان به صورت پوره شده مصرف کرد :
- مرغ یا ماهی چرخ شده و بدون چربی
- پنیر
- املت
- میوه ها و سبزیجات پخته
- انواع سوپ بصورت صاف شده
- غلات پخته شده
- آب
- شیر بدون چربی
- آب میوه ای که شیرین نشده باشد
- عصاره گوشت
- غذاهای نرم
مرحله سوم رژیم غذایی بای پس مبتنی بر غذای نرم
بعد از چند هفته پس از جراحی بای پس معده و سپری شدن رژیم غذایی پوره ای، و بعد از تایید پزشک مربوطه ، فرد میتواند از غذاهای نرم به تدریج استفاده کند. البته غذاها بایستی به صورت تکه های کوچک غذایی و نرم باشد که به راحتی قابل جویدن باشد. بهتر است که غذاها در چند وعده غذایی کوچک مصرف شود.
هر وعده غذایی در این مرحله از بای پس معده باید حدودا نیم ساعت بطول بیانجامد و همچنین قبل از فرو بردن غذا،باید کاملا جویده شود. غذاهای نرم شامل موارد ذیل است:
- گوشت یا مرغ بدون چربی بصورت چرخ کرده
- ماهی ریش ریش شده
- غلات پخته شده
- برنج
- تخم مرغ
- پنیر
- میوه تازه کنسرو شده یا نرم
- سبزیجات پخته شده
مرحله چهارم رژیم غذایی بای پس مبتنی بر غذاهای جامد و خشک
بعد از گذشت حدودا دو ماه بعد از گذراندن مراحل رژیم جراحی بای پس معده، می توانید به تدریج می توان از غذاهای خشک و جامد و سخت استفاده کرد. مقدار غذای مصرف شده بایستی که در هر وعده حدودا 250 تا 325 میلی لیتر باشد و قبل از احساس سیری باید بصورت کامل از غذا خوردن دست کشید.
در این مرحله از رژیم غذایی بای پس معده مصرف غذاهای جامد ممکن است که باعث درد، حالت تهوع یا استفراغ شوند. غذاهایی که در این مرحله می توانند مشکل ایجاد کنند عبارتند از :
- نان سفید و سبوسدار
- سبزیجات خام
- گوشت قرمز
- انواع آجیل و ذرت بو داده
- غذاهای سرخ کردنی
- کرفس ، کلم یاکلم بروکلی بصورت پخته شده
- ادویه جات
- نوشابه های گازدار
تغییرات در بدن پس از بای پس
- ۳ تا ۶ ماه پس از جراحی بای پس معده، تغییرات زیر به خاطر کاهش وزن سریع ممکن است اتفاق بیافتد:
- درد بدن
- خشک شدن پوست
- داشتن احساس خستگی و کوفتگی در بدن
- داشتن احساس سرما ولرز بدن
- ریزش مو و ضعیف شدن آنها
- افسردگی
نتیجه گیری
داشتن سبک زندگی سالم، رژیم غذایی مناسب و ورزش بهترین روش برای رسیدن به وزن مناسب است و جراحی لاغری، اولین گزینه برای دستیابی به وزن مورد دلخواه نیست و قبل از گرفتن تصمیم نهایی برای انجام عمل جراحی بای پس معده، بایستی با متخصص گوارش و تغذیه مشورت نمایید.
اگر چنانچه همه راههای درمان لاغری را انجام دادید و به نتیجه مورد نظر خود دست نیافتید با انجام مشورت با پزشک مناسب و باتجربه بالا در عملهای جراحی لاغری(بای پس معده) اقدام به انجام این عمل موثر نمایید البته روند انجام عمل بای پس معده و دستیابی به وزن دلخواه صبر و حوصله یک تا دوساله می طلبد.
در انتها اگر می خواهید عمل جراحی شما زیر نظر یک اکیپ حرفه ای انجام شود، به شما دکتر مهدی هاشم آقائی را پیشنهاد می کنیم زیرا علاوه بر اینکه جراحی عالی و مجرب هستند، این موارد از دیگر فاکتورهای این پزشک می باشد :
- انجام انواع عمل های جراحی لاغری به طور کاملا حرفه ای و با بهترین تکنیک های بروز پزشکی
- جراحی ها در بیمارستان های کاملا مجهز به بروزترین تجهیزات، تجربه و تسلط بسیار بالا دکتر هاشم آقائی در زمینه عمل های لاغری
- بیش از 5 هزار عمل موفق در زمینه جراحی های لاغری
سوالات متداول
- جراحی بای پس معده برای چه افرادی مناسب است؟
این جراحی معمولاً برای افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) بالای ۴۰ دارند یا BMI بالای ۳۵ همراه با بیماریهای مرتبط با چاقی مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا یا آپنه خواب مناسب است.
- بای پس معده چگونه باعث کاهش وزن میشود؟
این روش با کوچک کردن معده و تغییر مسیر گوارشی، میزان جذب کالری را کاهش داده و احساس سیری زودتر ایجاد میکند که در نهایت منجر به کاهش وزن میشود.
- کاهش وزن بعد از جراحی بای پس معده چقدر خواهد بود؟
افراد معمولاً در سال اول حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد از اضافهوزن خود را از دست میدهند، اما نتایج نهایی به رعایت رژیم غذایی و سبک زندگی سالم بستگی دارد.
- آیا این جراحی برگشتپذیر است؟
جراحی بای پس معده یک روش دائمی محسوب میشود و برگشت آن بسیار دشوار و پرریسک است.
- دوره نقاهت جراحی بای پس معده چقدر طول میکشد؟
بیشتر بیماران طی ۲ تا ۴ هفته به فعالیتهای روزمره خود بازمیگردند، اما رعایت رژیم غذایی خاص و محدودیتهای تغذیهای تا چند ماه بعد از جراحی ضروری است.
- آیا بعد از جراحی نیاز به مصرف مکملهای غذایی دارم؟
بله، به دلیل کاهش جذب مواد مغذی، مصرف مکملهای ویتامین و مواد معدنی مانند آهن، کلسیم، ویتامین B12 و ویتامین D ضروری است.
- عوارض احتمالی این جراحی چیست؟
عوارض ممکن شامل سندرم دامپینگ (حالت تهوع و سرگیجه بعد از مصرف غذاهای شیرین)، کمبود مواد مغذی، مشکلات گوارشی، انسداد روده و زخم معده است.
- آیا میتوان بعد از جراحی بای پس معده دوباره وزن اضافه کرد؟
بله، اگر فرد رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی مناسب را رعایت نکند، امکان افزایش وزن مجدد وجود دارد.
- آیا این جراحی به بهبود بیماریهای مرتبط با چاقی کمک میکند؟
بله، در بسیاری از موارد، این جراحی میتواند به بهبود یا حتی درمان کامل بیماریهایی مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و کلسترول بالا کمک کند.
- چه مدت بعد از جراحی میتوان غذاهای عادی مصرف کرد؟
بیماران معمولاً باید برای چند هفته از رژیم غذایی مایع و سپس غذای نرم پیروی کنند و بعد از حدود ۶ تا ۸ هفته، میتوانند بهتدریج غذاهای عادی را وارد رژیم خود کنند.
